OBJAWY ASTMY
♦ Duszność.
♦ Niepokój lub bezsenność.
♦ Nasilające się, ale stosunkowo niebolesne uczucie ucisku w klatce piersiowej.
♦ Skrócenie oddechu, wydłużenie fazy wydechowej, duszność.
♦ W czasie oddechu słyszalne sapanie, świsty, czasami bardzo nieznaczne, czasami wyraźnie.
♦ Kaszel, czasem z towarzyszącym odkrztuszaniem wydzieliny.
ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA, JEŚLI:
♦ Ty lub ktoś z twojego otoczenia ma po raz pierwszy napad astmatyczny; astma to choroba przewlekła, która ma przebieg ciężki, jeżeli jest nie właściwie leczona.
♦ Dotychczas brane leki przeciwastmatyczne przestają działać; należy zmienić leki.
♦ Wystąpią duszności, trudności w mówieniu oraz zasinienie warg i skóry pod paznokciami. Są to objawy niedotlenienia organizmu. Natychmiast wezwij lekarza lub pogotowie ratunkowe.
Astma jest przewlekłą chorobą układu oddechowego. Podobnie jak zapalenie oskrzeli i rozedma płuc, objawia się dusznością i uczuciem ucisku w klatce piersiowej oraz trudnościami w oddychaniu. W przypadku astmy oskrzelowej objawyte nie zawsze występują. Najczęściej pojawiają się okresowo jako reakcja na czynniki środowiskowe typu kurz, alergeny zwierzęce, dym papierosowy lub czynniki emocjonalne, np. stres. U niektórych ludzi objawy astmy są łagodne i występują rzadko, więc choroba ta stanowi dla nich tylko pewien okresowy dyskomfort. Dla innych jest to poważny stan upośledzający aktywność życiową i wymagający stałego leczenia. Jeżeli masz astmę, powinieneś pozostawać pod stałą kontrolą lekarską, a w przypadku wystąpienia duszności natychmiast zażyć leki. Powinieneś sam określić częstość i intensywność ataków choroby oraz unikać wywołujących ją czynników.
Astma jest związana z utrudnieniem fazy wydechowej oddechu. W czasie napadu astmatycznego skurcz mięśni gładkich oskrzeli i obrzęk śluzówki zwężają światło dróg oddechowych, dodatkowo zatkanych gęstym śluzem. Powietrze gromadzi się w dolnych partiach płuc, a całkowite oddychanie odbywa się kosztem partii górnych. Napady astmatyczne łagodne i średnie polegają na krótkotrwałych epizodach duszności i kataru. W ciężkich przypadkach drogi oddechowe są tak zwężone, że oddychanie jest prawie niemożliwe.
Napad astmatyczny może być krótkotrwały i minąć w ciągu paru godzin. Niekiedy objawy nagle wracają ze zdwojoną siłą. Powtórny atak bywa groźniejszy niż pierwszy i może trwać wiele dni lub tygodni.
Astma występuje bardzo często i ujawnia się zwykle w wieku 3-4 lat. Jest jedną z głównych przyczyn nieobecności dzieci w szkole i ich leczenia szpitalnego. Rzadko prowadzi do zgonu, ale jest to poważna choroba. Jeżeli masz astmę, najpierw zasięgnij porady lekarskiej, a dopiero potem spróbuj medycyny alternatywnej.
PRZYCZYNY
Nie ma jednej przyczyny tej choroby; napady astmatyczne powoduje wiele czynników działających jednocześnie. Najczęstszą przyczyną są alergie -rozpoznaje się je u 50-90% chorych na astmę. Najbardziej powszechnymi alergenami są kurz, trawa, pyłki, dym papierosowy i alergeny zwierzęce. Alergeny te, wdychane przez drogi oddechowe, powodują uwalnianie histaminy i innych substancji będących przyczyną reakcji alergicznych, w tym napadów astmatycznych. Do alergenów zalicza się również: substancje chemiczne; aspirynę i substancje pochodne, takie jak fenylobutazon, in-dometacyna, ibuprofen i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne; oraz związki zawierające siarkę, których duże ilości znajdują się w środkach spożywczych. Kolejnym czynnikiem wywołującym astmę jest skłonność genetyczna chorego: naukowcy odkryli gen odpowiedzialny za powstanie tej choroby.
Astmę mogą wywołać także zakażenia układu oddechowego. Zapalenie oskrzelików jest chorobą wirusową najczęściej spotykaną u dzieci w wieku 2 lat i młodszych i stanowi częstą przyczynę astmy w wieku rozwojowym. U dorosłych objawy astmy mogą się rozwinąć w wyniku zapalenia oskrzeli. Innymi przyczynami choroby są wysiłek fizyczny oraz stres emocjonalny i środowiskowy (np. zanieczyszczenie powietrza).
DIAGNOSTYKA I BADANIA
W celu rozpoznania astmy oskrzelowej należy wykonać spirometrię określającą pojemność płuc na podstawie ilości wydychanego powietrza. W warunkach prawidłowych osoba zdrowa potrafi wydychać 75-80% objętości oddechowej w ciągu i sekundy, a opróżnić całkowicie płuca w ciągu 3 sekund. Osoba chora na astmę potrzebuje od 6 do 7 sekund na wydech.Chory na astmę powinien być wyposażony w przyrząd do pomiaru oporu w drogach oddechowych, mierzący szczytowy przepływ wydechowy (tzw. PEF), i w ten sposób monitorować stan swoich dróg oddechowych.
LECZENIE
Jeżeli chorujesz na astmę, powinieneś regularnie zgłaszać się do lekarza, który dobierze odpowiednie leki w zależności od twojego stanu zdrowia. Jednak także liczne metody alternatywne mogą być bardzo pomocne i łączone z leczeniem konwencjonalnym.
MEDYCYNA KONWENCJONALNA
Po postawieniu diagnozy lekarz powinien podać plan dalszego postępowania. Częścią tego planu jest samokontrola oraz dokładne notowanie czynników środowiskowych i emocjonalnych wywołujących napady astmatyczne. Ułatwia to lekarzowi monitorowanie choroby, a choremu unikanie kontaktu z alergenami.
Leczenie polega na podawaniu leków rozkurczających oskrzela, które rozszerzają zwężone światło dróg oddechowych. Leki te dostępne są w dwóch postaciach: wziewne – inhalatory i doustne – tabletki. Leki wziewne występują w postaci aerozoli lub gotowych inhalatorów z dozownikami, a ich działanie podobne jest do działania epinefryny (adrenaliny). Lekarze z reguły wolą przepisywać leki rozkurczające oskrzela w formie inhalatorów – takie jak izoproterenol, metaproterenol, izoetaryna, albuterol – ponieważ są one bezpośrednio wdychane do płuc i ich dawka jest wówczas tysiąckrotnie mniejsza niż przy podaniu doustnym. Z reguły 1 lub 2 „psiknięcia” zmniejszają objawy duszności w lekkiej i średnio zaawansowanej astmie. UWAGA! Leki rozkurczające oskrzela jest łatwo przedawkować. Występują wtedy objawy niepożądane, np. nadciśnienie tętnicze.
Doustne leki rozkurczające oskrzela, takie jak teofilina, metaproterenol, albuterol i terbutalina, są dostępne w formie tabletek, syropu oraz kapsułek. Zapisywane są chorym, którzy nie tolerują inhalacji lub mają przewlekłą astmę. W przypadkach ciężkich zaleca się stosowanie kortykosteroidów, jednak pacjent powinien być poddany ścisłej kontroli lekarskiej ze względu na liczne objawy uboczne. Sytuacje natychmiastowe wymagają iniekcji dożylnej lub inhalacji z epinefryny dla udrożnienia dróg oddechowych.
Jeżeli astma wywoływana jest przez alergie na kurz lub użądlenia owadów, lekarz może zalecić immunoterapię. Polega ona na kontrolowanej, zwiększającej się ekspozycji organizmu na znane alergeny (podawane w postaci zastrzyków), co pozwala na odczulenie organizmu – reakcje alergiczne stopniowo zanikają.
ZAPOBIEGANIE
♦ Naucz się rozpoznawać alergeny wywołujące u ciebie astmę: przez kilka miesięcy zapisuj w notesie informacje o czynnikach środowiskowych i emocjonalnych, którym jesteś poddany każdego dnia. Jeżeli wystąpi napad astmatyczny, przejrzyj notatki i zastanów się, co mogło go wywołać.
♦ Często zgłaszaj się na badania kontrolne wydolności płuc. Świadomy ograniczenia pojemności płuc, możesz zmniejszyć ciężkość napadu astmatycznego.
♦ Unikaj produktów żywnościowych zawierających siarczany, takich jak piwo, wino, ocet, herbata rozpuszczalna, soki winogronowy i cytrynowy, winogrona, krewetki, pizza, suszone owoce (morele, jabłka), przetwory marynowane, puree ziemniaczane w proszku, syropy, przetwory owocowe. Niektórzy dietetycy zalecają również wykluczenie z diety potraw, które zwiększają produkcję śluzu, np. mleka.
♦ Codzienna dawka witaminy B complex (50-100 mg) i magnezu (400-600 mg) zmniejsza częstość występowania i nasilenia napadów astmatycznych.